Burgemeester C.J.M. (Kees) de Bruin, Papendrecht
paap

Postzegel

Weblog

dodenherdenking en kranslegging - 4-5-2013

Toespraak bij Dodenherdenking 4 mei 2013:

 

"Vrijheid . . .


' Vrijheid is nooit meer

  dan één generatie verwijderd van uitsterven.

  Omdat we verzuimen het over te brengen

  in de bloedbanen van onze kinderen.

  Vrijheid moet bevochten worden,

  beschermd worden

  en overgedragen aan anderen

  zodat zij hetzelfde doen.'


Deze woorden van oud-president Reagan van de VS, dames en heren / jongens en meisjes, mogen ons aan het denken zetten.

Vrijheid is voor ons - in het Nederland van 2013 - zó vanzelfsprekend, dat we er in het dagelijks leven eigenlijk zelden bij stilstaan. Terwijl we tegelijkertijd veel meer zouden moeten beseffen, dat het zo bijzonder is; dat we er dankbaar voor moeten zijn, dat we onze vrijheden moeten koesteren, moeten  beschermen en niet in nonchalance op het spel mogen zetten. Want . . . eenmaal verloren, vraagt het veel, veel meer, te veel offers om die vrijheid weer te herwinnen.

Eigenlijk dienen we te spreken over of van “ vrijheden ”, want het begrip heeft meerdere betekenissen/dimensies. Zoals de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van godsdienst en om er maar eens een te noemen waar we nog zelden bij stilstaan: de vrijheid om bij elkaar te komen of anders gezegd de vrijheid van vergadering. Hoe dan ook, in essentie gaat het bij vrijheid om zelfbeschikking; om een vrije keuze en om respect daarvoor.

 

Ik denk daarbij aan vrijheden die we elkaar als mensen en kinderen in het dagelijks leven gunnen. Bijvoorbeeld de vrijheid om ons naar eigen inzicht te kleden of te gedragen, zónder dat anderen het nodig vinden personen gelijk belachelijk te maken; of het nodig vinden te plagen of te pesten, bijvoorbeeld op het schoolplein.

Dat laatste is een van de onderwerpen, die onder meer aan de orde komen rondom de adoptie van het oorlogsmonument op de begraafplaats. Het monument dat we aanstonds bezoeken, wordt inmiddels ruim tien jaar door basisscholen tijdelijk  ‘geadopteerd’  en daarna weer aan elkaar overgedragen. In die periode van ‘adoptie’ staan de leerlingen stil bij gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog in Europa, Azië en Afrika. Ze staan stil bij begrippen als oorlog en vrede, vrijheid en respect. Ze staan stil bij de achtergronden en gebeurtenissen die geleid hebben tot het oorlogsmonument en het Lancastermonument in de Oostpolder. Ze staan stil bij begrippen als goed en kwaad, collaboratie en verzet, heldendom en vervolging, . . . waarbij ook duidelijk wordt, dat er tussen goed en fout,  zwart en wit vele nuances, vele tinten grijs zitten.  

Elk jaar zien we dat de lessen, de discussies, de bezoeken aan de monumenten, in combinatie met verhalen van mensen en soms familieleden die de gebeurtenissen meemaakten, niet alleen kennis bijbrengen, maar ook besef van nuances en een eigentijdse vertaling bewerkstelligen. Het verleden wordt begrepen en tastbaar, levend en herkenbaar gemaakt; vertaalt naar gebeurtenissen in het heden. Het wordt voor leerlingen herkenbaar dat de omstandigheden destijds anders waren; de namen van mensen en landen anders zijn dan in het verleden, maar het verhaal, de idealen die mensen bewegen nog steeds hetzelfde zijn; het verleden krijgt een vertaling naar gebeurtenissen waarover kranten en journaals dagelijks berichten.

Bijvoorbeeld met gebeurtenissen op en langs de voetbalvelden; met de manier waarop we heden ten dage met elkaar omgaan;  op straat, op school, op het schoolplein, in het dagelijks leven. De geschiedenis krijgt een link met gebeurtenissen in Syrië en gebeurtenissen als tijdens de marathon in Boston, waarbij onschuldige omstanders het slachtoffer werden van, . . .  ja van wat eigenlijk ? Van zinloos geweld (?), of misschien wel de bevestiging van het gegeven dat éénmaal oorlogsgeweld meegemaakt, oorlog nooit meer uit je verdwijnt. Om terug te grijpen op de woorden van Reagan: wat is het dat we willen overbrengen in de bloedbanen van onze kinderen: oorlog en geweld of vrede en vrijheid ?

 

Voor u en mij zal het antwoord voor de hand liggen, maar de onderliggende vraag, die we voortdurend zullen moeten beantwoorden èn zal blijven, is of we bereid zijn waakzaam te blijven; of we bereid zijn die waakzaamheid om te zetten in woord en daad; of we bereid zijn soms tegen de stroom in op te komen voor principes, idealen en medemens; of we bereid zijn in tijden van onbevangen welvaart en  vrede, in te zien hoe kwetsbaar die is; of we bereid zijn om niet in gemakzucht de andere kant op te kijken, maar de moed hebben te spreken en de bereidheid hebben die offers te brengen die nodig zijn, om te voorkomen dat, dat we niet meer mogen spreken en de offers vele malen groter zullen zijn.

 

'vrede in onze tijd' en 'gaat u maar rustig slapen' zijn citaten uit een periode waarin dat besef ontbrak.

 

Vrijheid was in het verleden, en blijkt dus - helaas nog steeds – minder vanzelfsprekend en gemakkelijk als het soms lijkt. We moeten er écht ons uiterste best voor doen.
Voor wie niet heeft meegemaakt, hoe het is niet vrij te zijn; voor wie bespaard is gebleven op het verkeerde moment op de verkeerde plek te zijn; voor wie gespaard is gebleven voor geweld, onderdrukking en discriminatie, is het moeilijk voor te stellen, dat je soms moet vechten voor je rechten, moet vechten voor je vrijheden, omdat ze teveel als vanzelfsprekend worden ervaren.

 

Daarom is het belangrijk herinneringen levend te houden en stil te staan bij de slachtoffers van oorlogen, conflicten  en onvrijheid. Daarom is het belangrijk niet te verzuimen vrijheid over te brengen in de bloedbanen van onze kinderen, maar vrijheid te bevechten, te beschermen en over te dragen aan anderen. Zodat de verschillende generaties blijven beseffen hoe belangrijk het is, om te kunnen gaan waar we willen, te kunnen doen wat we willen, ons te kunnen kleden zoals we willen, te geloven wat we willen: te kunnen leven zoals we willen.

 

Laten we daarom stil staan bij onze vrijheid. Laten we de mensen herdenken en eren die zich - waar ook ter wereld - hebben gegeven voor vrijheid. En laten we ook buiten de officiële momenten, in ons dagelijks leven van tijd tot tijd, alleen of met elkaar, een moment stilstaan bij de onschatbare waarde van hún bereidheid en ónze vrijheid.

Dat is de betekenis van vanavond. Daarom herdenken wij vanavond, op 04 mei, in heel ons land èn hier in Papendrecht tijdens de  Doden herdenking alle slachtoffers  - burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord, sinds het uitbreken van de Tweede wereldoorlog, en in oorlogssituaties en bij vredesoperaties sindsdien.

 

Morgen vieren we onze herwonnen vrijheid. Dat vieren van die vrijheid heeft ook de hoop, de verwachting of belofte in zich, dat er ooit een dag zal zijn, dat we in groter verband vreedzaam samen zullen leven. Dat kan alleen dichterbij komen, dames en heren / jongens en meisjes, wanneer wij allen daarvoor durven te kiezen, verantwoordelijkheid durven te nemen, bereid zijn te zoeken naar een bijdrage op onze eigen schaal en in onze eigen omgeving; niet verzuimen vrijheid over te brengen in de bloedbanen van onze kinderen, zodat zij hetzelfde doen.

 

Dat is èn blijft onze opdracht, uit respect voor hen die wij vandaag herdenken."  

 

 

 

Terug